Jarmark Dominikański 2020 w Choroszczy odbył się w dniach 31 lipca – 9 sierpnia. Był inny, jednak cieszył się ogromnym zainteresowaniem.
Jarmark jest jedną ze starszych form wymiany handlowej, obrotu towarów, a także po prostu zabawy. Historia jego sięga średniowiecza. To na tego typu wydarzeniach pojawiały się nowinki z zagranicy, zjeżdżali kupcy ze świata, było to święto, na które czekało się z utęsknieniem.
Tradycja Jarmarku Dominikańskiego w Choroszczy sięga XVII wieku, kiedy to w 1654 roku wojewoda trocki Mikołaj Stefan Pac herbu Gozdawa sprowadził do Choroszczy Dominikanów. Dominikanie sprawowali opiekę nad tutejszym sanktuarium Matki Bożej i prowadzili przyklasztorną szkołę. Obchodzony przez nich doroczny odpust na św. Dominika stał się przyczyną organizowania równolegle corocznego jarmarku w należącym wówczas do Wielkiego Księstwa Litewskiego mieście. Współcześnie, od lat 90. Jarmark Dominikański w Choroszczy to doroczna jednodniowa plenerowa impreza rozrywkowa z kilkoma koncertami, wystawami plenerowymi, strefami zabaw dla dzieci, sportu, sztuki, zabytkowych pojazdów i dziesiątkami kramów organizowana przez Miejsko-Gminne Centrum Kultury i Sportu w Choroszczy w pierwszą niedzielę sierpnia (wyjątkiem były lata 2013-2017). Impreza od 1990 odbywa się w parku przy Muzeum Wnętrz Pałacowych przy ul. Pałacowej w Choroszczy.
Rok 2020 jest wyjątkowy. Przygotowania do Jarmarku Dominikańskiego trwały od jesieni, poszukiwania gwiazdy, praca nad wstępnym programem imprezy. Działania zostały zintensyfikowane zimą. Jednak w marcu świat się zmienił. Organizatorzy z uwagi na panującą pandemię, a co za tym idzie zagrożenie zachorowań, uwzględniając zdrowie i bezpieczeństwo uczestników wydarzenia – odwołali 31. Jarmark Dominikański w Choroszczy. Jednak, mając świadomość, że jest to ważna impreza na mapie letnich jarmarków, dbając o odbiorców – M-GCKiS w Choroszczy postanowiło znaleźć nową formułę Jarmarku. I tak zrodziła się koncepcja Jarmarku Dominikańskiego 2020 w Choroszczy w nowej, hybrydowej formie. Cóż to znaczy? Organizatorzy zrezygnowali ze stoisk handlowych, z masowych koncertów, ze strefy zabaw dla dzieci i tego wszystkiego, do czego osoby biorące udział w Jarmarku były przyzwyczajone. Tym razem wydarzenia miały kameralny wymiar, z ograniczoną ilością uczestników, w reżimie sanitarnym. Dzięki temu jednak Jarmark Dominikański zyskał na jakości, zaproszeni byli specjaliści – rękodzielnicy, którzy poprowadzili warsztaty, odbyły się warsztaty tkaniny dwuosnowowej, wikliniarskie, haftu krzyżykowego, garncarskie, kulinarne, tańca tradycyjnego. Wydarzenia te były transmitowane online na FB M-GCKiS w Choroszczy. Jarmark Dominikański 2020 rozpoczął się 31 lipca, wernisażem wystawy reprodukcji obrazów z cyklu „Szeptem” Darii Ostrowskiej. Patronat honorowy nad całą imprezą objął Burmistrz Choroszczy Robert Wardziński. 2 sierpnia w niedzielę odbył się plenerowy pokaz filmu niemego „Śnieżka” z towarzyszeniem muzyki na żywo w wykonaniu Miss God. Od poniedziałku 3 sierpnia do piątku 7 sierpnia można było wziąć udział w warsztatach rzemiosła. W sobotę 8 sierpnia odbył się koncert zespołu folklorystycznego Klepaczanki połączony z gawędą historyczną Józefa Waczyńskiego z Towarzystwa Przyjaciół Choroszczy na temat historii Jarmarków Dominikańskich w Choroszczy, który był transmitowany online, bez udziału publiczności w realu. Finał Jarmarku miał miejsce na Placu Brodowicza w niedzielę 9 sierpnia, podczas którego można było wziąć udział w warsztatach tańca tradycyjnego, prowadzonych przez Ewę Karasińską, a do tańca grała Kapela Batareja. Było to piękne zwieńczenie całego święta Jarmarku Dominikańskiego 2020 w Choroszczy.
Niezwykle istotne było to, że tegoroczny Jarmark nawiązywał do autentycznego dziedzictwa kulturowego. Wydarzenia były przemyślane i spójne. Dzięki temu można było wesprzeć twórców, którzy wciąż zajmują się ginącymi i odchodzącymi w niepamięć, a przecież tak tradycyjnymi aspektami kultury podlaskiej. Muzyka na tegorocznym jarmarku, to oryginalne przekazy starszego pokolenia, Miss God to artystka, która łączy w swojej twórczości tradycję z elektronicznym, nowoczesnym brzmieniem, warsztaty to materialne i tak namacalne artefakty kulturowe, czy obrazy Darii Ostrowskiej, które nawiązują do tradycyjnej podlaskiej kultury ludowej.
Od kilku lat organizatorzy Jarmarku podejmują wysiłki, by także identyfikacja wizualna imprezy była bardzo spójna i bezpośrednio odnosiła się do ludowej jarmarkowej kultury. W roku 2019 promocja wizualna 30 Jarmarku Dominikańskiego przedstawiała ok. 30-letnią kobietę o przenikliwym spojrzeniu, mocnym współczesnym makijażu, w kwiecistym ludowym wianku. Malowidło było intensywnie kolorowe, spojrzenie bohaterki odważne i przenikliwe, twarz skupiona, pewna siebie, nieco dzika. Kobieta ta zna swoją wartość, ale też swoje korzenie, jest mocno osadzona we współczesności, ale pamiętająca o tradycji, z szacunkiem podchodzi do dziedzictwa kulturowego. Wianek na głowie był przysadzisty, bardzo różnorodny w formie i kolorze, pełen przepychu. Idea takiego przedstawienia nawiązuje do bardziej zdecydowanego zwrotu imprezy w stronę folku i tradycyjnych zwyczajów jarmarcznych, oczyszczenia strefy rzemieślniczej z produktów masowej produkcji. Ponadto Jarmark jako, że 30sty był już dojrzały, rozpoznawalny w regionie, silnie wpisany w świadomość lokalną, a przez to mógł śmiało przyjąć twarz kobiety z malowidła. W roku 2020 przez całą sytuację związaną z COVID-19 motywem przewodnim były zakłócenia w formie kolorowych pasów. Oczy kobiety z zeszłorocznych plakatów przechodziły w oczy męskie, a między nimi pojawiły się motywy śnieżącego telewizora, tak, by podkreślić nietypowość Jarmarku 2020. Stąd też wzięły się powtarzane w scenografii pojawiąjącej się podczas wydarzeń w tym roku – kolorowe pasy. Nad wejściem do M-GCKiS w Choroszczy zawisło koło – symbol całego Jarmarku, z napisem, wokół którego przyczepione były owoce, kwiaty i liście, w drzwiach zawieszono barwne szarfy, które nawiązywały do dawnego zwyczaju umieszczania wokół drzwi domowych tasiemek. Czerwone wstęgi powiewały nad wystawą „Szeptem”, kolorowe wstążki zawisły podczas warsztatów tańca tradycyjnego. Nie bez przyczyny. Bowiem wstęgi wielokolorowe mają swą długą tradycję w kulturze ludowej. Wiele regionalnych polskich strojów posiada kolorowe pasy, czy to na damskich spódnicach (vide strój łowicki), czy wstęgi w wiankach młodych kobiet. Jak również dawniej – strojono krzyże przydrożne w kolorowe wstęgi. Miało to na celu ubarwienie rzeczywistości i nadania jej statusu święta, wyjątkowości.
Jarmark Dominikański 2020 w Choroszczy cieszył się ogromnym powodzeniem wśród odbiorców, ale także mediów. Pisało o nim wiele gazet, relacje pojawiały się w telewizjach regionalnych, zostały nagrane audycje radiowe. M-GCKiS w Choroszczy uruchomiło wszystkie swoje kanały internetowe, fanpage na Facebook’u, Instagram, TikTok, strony internetowe: kultura.choroszcz.pl, a przede wszystkim jarmark.choroszcz.pl, na której to dostępna jest galeria rękodzielników ze zdjęciami ich towaru oraz kontaktem tak, by potencjalni klienci mogli nabyć piękne i oryginalne przedmioty. Relacje online Jarmarku oglądały osoby z całej Polski.
Oddźwięk był bardzo pozytywny, co cieszy i daje nadzieję na trwałą przemianę jakościową Jarmarku Dominikańskiego w Choroszczy. Tradycyjnie w klimacie!
Tekst/Fot.: Anna Kulikowska
