Drugi dzień obchodów stulecia założenia Komendy Lokalnej Choroszcz Polskiej Organizacji Wojskowej upłynął pod znakiem wydarzeń zlokalizowanych w Miejsko-Gminnym Centrum Kultury i Sportu w Choroszczy. O 10:00 w auli M-GCKiS Robert Wardziński Burmistrz Choroszczy i patron honorowy obchodów uroczyście otworzył konferencję naukową „Polskie tradycje niepodległościowe Choroszczy i okolic. Historia, antropologia, literatura”. Licznie zebranych uczestników powitali prof. Jan Snopko – dyrektor Instytutu Historii i Nauk Politycznych Uniwersytetu w Białymstoku, Ewa Dąbrowska reprezentująca Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego, Józef Waczyński – prezes zarządu Towarzystwa Przyjaciół Choroszczy, Wojciech Jan Cymbalisty – prezes Fundacji Pole Kultury i instruktor w M-GCKiS, a wykład inauguracyjny wygłosił prof. Adam Czesław Dobroński. Tematem wystąpienia były dzieje wojskowości na terenie Choroszczy i okolic.
Następnie został zaprezentowany album „Bohaterowie sprzed stu lat. Portret zbiorowy” będący efektem wielomiesięcznego projektu badawczego dotowanego ze środków budżetu województwa podlaskiego a koordynowanego przez Fundację Pole Kultury i wspieranego przez licznych partnerów: Uniwersytet w Białymstoku, Instytut Historii i Nauk Politycznych UwB, Instytut Filologii Polskiej UwB, Zakład Badań Interdyscyplinarnych, Muzeum Podlaskie, Urząd Miejski w Choroszczy, Miejsko-Gminne Centrum Kultury i Sportu w Choroszczy, Miejską Bibliotekę Publiczną w Choroszczy, OSP Choroszcz, Towarzystwo Przyjaciół Choroszczy, Stowarzyszenie Pamięć i Tożsamość Skała i Portal Choroszcz Miniona. Licząca 154 strony książka pod redakcją Wojciecha Cymbalistego trafiła najpierw do 60 osób biorących udział w projekcie badawczym, a następnie do wszystkich uczestników wydarzenia. Autorzy wspomnień i osoby, które udostępniły zdjęcia otrzymały pamiątkowe upominki ufundowane w ramach wspomnianego projektu. Nakład albumu to 300 egzemplarzy, publikacja została wydrukowana w drukarni Biały Kruk. Na zgromadzonych czekały też piękne wydawnictwo „POW w Choroszczy” autorstwa Józefa Waczyńskiego ze zdjęciami wykonanymi przez Szymona Paczyńskiego. W/w wydawnictwo zaprojektowała Barbara Bielawiec, a 300 egzemplarzy pierwszej publikacji Towarzystwa przyjaciół Choroszczy opatrzonej numerem ISBN wydrukowała białostocka firma Buniak Druk dzięki środkom ofiarowanym przez Bank Spółdzielczy w Białymstoku Oddział w Choroszczy.
Gdy pachnące świeżym drukiem książki trafiły w ręce czytelników, nadszedł czas na wernisaże. Galeria Miejsko-Gminnego Centrum Kultury i Sportu w Choroszczy gościła wystawę „Pamiątki POW w Choroszczy” przygotowaną przez Towarzystwo Przyjaciół Choroszczy. Zbiorów użyczyła Halina Bielawska córka peowiaka Stanisława Lewanowskiego ps. „Jeż”, Jan Adamski, Państwo Waczyńscy i Państwo Andruszkiewiczowie. Na wystawie znalazła się również obszerna kolekcja zabytkowych medali z Józefem Piłsudskim ze zbiorów Waldemara Malewicza. Ściany galerii zajęła natomiast wystawa „Bohaterowie sprzed stu lat. Portret zbiorowy” prezentująca fragmenty wspomnianej powyżej książki.
Rozpoczęcie konferencji, promocję książki i wernisaże wystaw relacjonowała na żywo jak zawsze niezawodna Twoja Telewizja Regionalna patronująca obchodom wspólnie z „Gazetą w Choroszczy” i „Głosem Choroszczy”.
Od południa były kontynuowane obrady plenarne konferencji naukowej – pierwszy blok współprowadzili prof. Jan Snopko i prof. Adam Czesław Dobroński. Uczestnicy usłyszeli historię POW w Tykocinie wygłoszoną przez Czesława Rybickiego reprezentującego Łomżyńskie Towarzystwo Naukowe, Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział Łomża. Ppłk. POW Piotr Augustynowicz przypomniał tradycje historyczne i współczesne POW, a Marian Olechnowicz z Fundacji Aktywizacja przybliżył sylwetki lokalnych bohaterów. Józef Waczyński przedstawił zbiory związane z POW będące w zasobach Muzeum Wojska w Białymstoku. W drugim bloku obrad prowadzonym przez Wojciecha Jana Cymbalistego doktoranta literaturoznawstwa UwB Adam Kamieński przybliżył obraz powstania styczniowego na Białostocczyźnie na podstawie pamiętników Ignacego Aramowicza i Adolfa Białokoza. Ksiądz Andrzej Sadowski przedstawił rys biograficzny zasłużonego dla Choroszczy kapłana ks. proboszcza Adama Ostrowskiego. Grzegorz Krysiewicz przedstawił wyniki swoich badań nad historią Armii Krajowej na terenie gminy Choroszcz, natomiast Kinga Siemieniuk zaprezentowała rezultaty kwerendy w rodzinnym archiwum. Na zakończenie tej części obrad Jan Adamski przybliżył postać majora pilota Edwarda Hajdukiewicza. W bloku trzecim prowadzonym przez prof. Violettę Wejs-Milewską dyrektor Instytutu Filologii Polskiej hm. Jan Dworakowski referował o początkach harcerstwa białostockiego w latach 1913-1923. Pwd. Marta Bokun przedstawiła zarys późniejszej historii zogniskowanej wokół choroskiego harcerstwa i zaapelowała o wsparcie badań nad minionymi dekadami harcerskich przedsięwzięć w grodzie nad Horodnianką. Jan Adamski przybliżył choroszczańskie pomniki niepodległościowe, a Wojciech Cymbalisty opowiedział o wątkach niepodległościowych w literaturze o Choroszczy. Bardzo cieszymy się, że pani Elżbieta Zubrycka córka Jana Paszty prezesa Związku Peowiaków Oddziału Białystok zaszczyciła nas swoją obecnością i wspomnieniem o losach białostockiej POW i jej sztandaru.
Na zakończenie tego pracowitego dnia pełnego obrad, historii, pięknych wystaw i książek oraz niezwykłych spotkań Przemysław Waczyński dyrektor Centrum Kultury i Sportu współorganizującego obchody stulecia zaprosił wszystkich uczestników na uroczysty obiad, który ufundował Zakład Energetyki Cieplnej Wodociągów i Kanalizacji od lat wspierający wiele wspaniałych przedsięwzięć społecznych i kulturalnych. Dzielnych peowiaków przybyłych na choroszczańskie uroczystości z pododdziałów z Ełku, Suwałk, Augustowa, Sejn i Radomia pod komendą ppłk. Piotra Augustynowicza gościliśmy w Szkole Podstawowej im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Kruszewie. Dziękujemy Robertowi Wardzińskiemu Burmistrzowi Choroszczy za ogromne wsparcie ze strony Urzędu Miejskiego, szczególnie za zorganizowanie przewozu naszych drogich gości z POW, Pani Dyrektor SP Kruszewo Marcie Stobińskiej-Domin za wsparcie społeczności szkolnej w gościnie, a firmie Perkpol Jana Bolesława Perkowskiego za przekazane smakowite wiktuały dla naszych drogich gości.
Józef Waczyński
Prezes zarządu Towarzystwa Przyjaciół Choroszczy
Wojciech Jan Cymbalisty
Prezes Fundacji Pole Kultury
Fot. Szymon Paczyński /Towarzystwo przyjaciół Choroszczy/
